A digital sketch grammar of Yawarana (v0.0.4) -

Morpheme -ja ‘NEG’

Language:	Yawarana
Morphs:	-ja
Glosses:	NEG
Inflectional values:	negative (polarity)

Corpus tokens
Wordforms

As ‘NEG’:

pïrarë, seneja ejnë yarikatopo
pïrarë
pïrarë
NEG.EXIST
part
seneja
s-ene-ja
DETRZ-see-NEG
vi
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
yarikatopo
yarika-topo
laugh-CIRC.NMLZ
n
Nothing, there’s nothing for us to laugh. / no hay, no se ve para nosotros reir (convrisamaj: 13)
nope seneja chipokono ejnë pana nope seneja chipokono ejnë yaruwatopo pïrarë
nope
nope
good
adv
seneja
s-ene-ja
DETRZ-see-NEG
vi
chipokono
chipokono
because
part
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
pana
pana
DAT
postp
nope
nope
good
adv
seneja
s-ene-ja
DETRZ-see-NEG
vi
chipokono
chipokono
because
part
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
yaruwatopo
yaruwa-topo
laugh-CIRC.NMLZ
n
pïrarë
pïrarë
NEG.EXIST
part
We don’t see anything good, so we don’t laugh. / nosotros no nos reimos porque no vemos nada bueno (convrisamaj: 29)
tawara chipëkë takï wïrë ëmpamïja wejsapë tase wïrë
tawara
tawara
too
adv
chipëkë
chipëkë
because
part
takï
takï
CNFRM
part
wïrë
wïrë
1PRO
pn
ëmpamïja
ëmpamï-ja
learn-NEG
vi
wejsapë
wej-sapë
COP-PST
vi
tase
ta-se
say-PST
vt
wïrë
wïrë
1PRO
pn
Since it was like that, I did not learn, I said. / como era así yo no aprendí, digo
këyaja wïrë
këyaja
këya-ja
think-NEG
vi
wïrë
wïrë
1PRO
pn
I don't know. / no sé
irë wa chipëkë tapojtëja wejsapë, irë wa chipëkë tajne wëpëjse tëwï, sukase wïnïjsajkonton yawë
irë
irë
3ANA.INAN
dem
wa
wa
thus
part
chipëkë
chipëkë
because
part
tapojtëja
ta-pojtë-ja
3P-want-NEG
vt
wejsapë
wej-sapë
COP-PST
vi
irë
irë
3ANA.INAN
dem
wa
wa
thus
part
chipëkë
chipëkë
because
part
tajne
ta=jne
3PRO=PL
pn=part
wëpëjse
wë-pëj-se
kill-PLUR-PST
vt
tëwï
tëwï
3PRO
pn
sukase
sukase
all
adv
wïnïjsajkonton
wïnïj-saj=konton
sleep-PFV=PL
vi=part
yawë
yawë
LOC
postp
That's why I didn't want it, that's why they killed them all when they were asleep. / por eso no lo quería, por eso ellos los mataron a todos mientras dormían
ejnë pëkëpene ejnë yaruwaja, ënka wanene
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
pëkëpene
pëkëpene
alone
postp
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
yaruwaja
yaruwa-ja
laugh-NEG
vi
ënka
ënka
right
part
wanene
wanene
aunt
n
We don’t just laugh, right, aunt? / nosotras no nos reímos solas, verdad tía? (convrisamaj: 3)
tawaja ejnë, ejnë neke ne, ejnë pëkëpene ejnë yarikaja
tawaja
tawaja
thus.NEG
adv
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
neke
neke
CNTR
part
ne
ne
***

ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
pëkëpene
pëkëpene
alone
postp
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
yarikaja
yarika-ja
laugh-NEG
vi
We’re not like that, we don’t just laugh. / nosotros no somos así, nosotros no nos reímos solos (convrisamaj: 11)
mërë nwa chipokono ejnë yarikaja
mërë
mërë
MED.INAN
dem
nwa
nwa
thus
part
chipokono
chipokono
because
part
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
yarikaja
yarika-ja
laugh-NEG
vi
That’s why we don’t laugh. / por eso nosotros no nos reímos (convrisamaj: 31)
ejnë pëkëpene ejnë chi yawë, ejnë yarikaja
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
pëkëpene
pëkëpene
alone
postp
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
chi
chi-∅
COP-ACNNMLZ
n
yawë
yawë
LOC
postp
ejnë
ejnë
1+2PRO
pn
yarikaja
yarika-ja
laugh-NEG
vi
When we’re alone, we don’t laugh. / cuando estamos solas, nosotras no nos reímos (convrisamaj: 50)
wïrë inija ta rë
wïrë
wïrë
1PRO
pn
inija
ini-ja
see-NEG
vt
ta
ta
like
part
rë
rë
EMP
part
I haven’t seen. / yo no he visto (convrisamaj: 44)
mërë ya wïrë inija wejtane
mërë
mërë
2PRO
pn
ya
ya
ERG
postp
wïrë
wïrë
1PRO
pn
inija
ini-ja
see-NEG
vt
wejtane
wej-tane
COP-CNCS
advl
Although you won't see me. / pero tu no me vas a ver
tëwï wïrë inija
tëwï
tëwï
3PRO
pn
wïrë
wïrë
1PRO
pn
inija
ini-ja
see-NEG
vt
I didn't see that. / eso no lo ví
wïrë inija tëwï
wïrë
wïrë
1PRO
pn
inija
ini-ja
see-NEG
vt
tëwï
tëwï
3PRO
pn
I did not see that. / yo no ví eso
mëinija ka, aniki pinchi, tënësem warai yichapë, okonotojpe
mëinija
më=ini-ja
2=see-NEG
pn=vt
ka
ka
Q
part
aniki
aniki
who
pn
pinchi
pinchi
HES
part
tënësem
tënësem
fish
n
warai
warai
like
postp
yichapë
yichapë
***

okonotojpe
okonotojpe
***

You have not seen a fish that is put on to dry. / usted no ha visto un pescado que se pone, para que se seque
apatakaja pïnïka wejsapë
apatakaja
a-pata-ka-ja
DETRZ-***-VBZ.TR-NEG
vi
pïnïka
pïnïka
PROB
part
wejsapë
wej-sapë
COP-PST
vi
Maybe she did not come out (pregnant). / tal vez no salió (embarazada)
ana tapaja ta, ana këyatase nope
ana
ana
1+3PRO
pn
tapaja
tapa-ja
beat-NEG
vt
ta
ta
like
part
ana
ana
1+3PRO
pn
këyatase
këya-ta-se
think-VBZ.INTR-PST
vi
nope
nope
good
adv
He didn't beat us; we were raised well. / ese no pegaba nada, nosotros nos criamos bien (histanfo: 46)
irë wejtane mujyampe patakaja wejsapë
irë
irë
3ANA.INAN
dem
wejtane
wej-tane
COP-CNCS
advl
mujyampe
mujyam=pe
pregnancy=ESS
n=postp
patakaja
pata-ka-ja
village-VBZ.TR-NEG
vt
wejsapë
wej-sapë
COP-PST
vi
Despite this, she did not get pregnant. / a pesar de eso no salió embarazada
tayakïjtëja pïnika wejsapë
tayakïjtëja
ta-yakïjtë-ja
3P-sleep_with-NEG
vt
pïnika
pïnika
PROB
part
wejsapë
wej-sapë
COP-PST
vi
Maybe he didn't sleep with her. / tal vez no se acostó con ella
wëjkaja, ana tëse neke ne
wëjkaja
wëjka-ja
fall-NEG
vi
ana
ana
1+3PRO
pn
tëse
të-se
go-PST
vi
nekene
neke=ne
CNTR=INTS
part=part
We didn't fall, we went away. / no nos caimos, nosotros nos fuimos
tototomo pata yaka mëtëja
tototomo
toto-tomo
non_Indian-PL
n
pata
pata-∅
village-PERT
n
yaka
yaka
ALL
postp
mëtëja
më=të-ja
2=go-NEG
pn=vi
You don't go to the creoles' village. / tu no (puedes) ir al pueblo de los criollos
tayakaramaja
tayakaramaja
ta-yakara-ma-ja
3P-believe-CAUS-NEG
vt
They didn't tell it. / no lo contaba
¿mëpana ma tataja wejsapë?
mëpana
më=pana
2=DAT
pn=postp
ma
ma
RST
part
tataja
ta-ta-ja
3P-say-NEG
vt
wejsapë
wej-sapë
COP-PST
vi
Didn't he say it directly to you? / ¿no te lo dijo directamente a tí?
yakaramaja
yakaramaja
yakara-ma-ja
believe-CAUS-NEG
vt
They didn't tell. / no contaron
marë wïrë sëmpinukuja rë wejtane mokontomo unono, wïrë nono yenekapëkë pako
marë
marë
still
adv
wïrë
wïrë
1PRO
pn
sëmpinukuja
sëmpinuku-ja
close_eyes-NEG
vi
rë
rë
EMP
part
wejtane
wej-tane
COP-CNCS
advl
mokontomo
mokontomo
2PL.PRO
pn
unono
u=nono-∅
1=earth-PERT
pn=n
wïrë
wïrë
1PRO
pn
nono
nono-∅
earth-PERT
n
yenekapëkë
yeneka-pëkë
take_away-PROG.TR
vt
pako
pako
***

Though I haven't closed my eyes yet, you are already taking my land from me. / todavía no cerré los ojos y ustedes me están quitando mi tierra