As ‘thus’:

1. mërë warë mëyënëtojpano ka uyakërë mërë wepïrï

   mërë

   mërë

   MED.INAN

   dem

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   mëyënëtojpano

   më=yënë-tojpano

   2=eat(meat)-FUT.CONCL

   pn=vt

   ka

   ka

   ?

    

   uyakërë

   u=y-akërë

   1=LK-with

   pn=postp

   mërë

   mërë

   2PRO

   pn

   wepïrï

   wepï-rï

   come-IPFV

   vi

   So for you to eat you came with me? / así para tú comer tu viniste conmigo?
2. irëjpë rë warë tajtojpe pïnika wïrë sepanse

   irëjpë

   irëjpë

   then

   adv

   rë

   rë

   EMP

   part

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   tajtojpe

   taj-tojpe

   say-PURP

   advl

   pïnika

   pïnika

   PROB

   part

   wïrë

   wïrë

   1PRO

   pn

   sepanse

   sepan-se

   get_married-PST

   vi

   Then, closer tow now, I got married. / después, mas ahora, yo me casé (histanfo: 49)
3. pïtïpëjsapë chipë ke, pïtï, pïtï, pïtï, warë

   pïtïpëjsapë

   pïtï-pëj-sapë

   paint-PLUR-PFV

   vt

   chipë

   chipë

   caranna

   n

   ke

   ke

   INS

   postp

   pïtï

   pïtï

   paint

   ideo

   pïtï

   pïtï

   paint

   ideo

   pïtï

   pïtï

   paint

   ideo

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   Painted with caranna, painted all over. / pintado con caraña, pintado todo
4. tajne naijpëtiri warë

   tajne

   ta=jne

   3PRO=PL

   pn=part

   naijpëtiri

   naij-pëti-ri

   do-PLUR-IPFV

   vt

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   They did like this. / ellos hacía así (ctorat: 15)
5. warë sujtase

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   sujtase

   suj-ta-se

   urine-VBZ.INTR-PST

   vi

   Then he urinated. / después se orino (ctorat: 24)
6. irëjpë pïrarë ti warë irëjpë warë

   irëjpë

   irëjpë

   then

   adv

   pïrarë

   pïrarë

   NEG.EXIST

   part

   ti

   ti

   HSY

   part

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   irëjpë

   irëjpë

   then

   adv

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   Then there was nothing. / después no había nada (ctorat: 27)
7. tipasekontomo warë irëjpë pïrarë

   tipasekontomo

   tipa-se=kontomo

   go_in_group-PST=PL

   vi=part

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   irëjpë

   irëjpë

   then

   adv

   pïrarë

   pïrarë

   NEG.EXIST

   part

   They left and were gone. / se fueron y después no estaban (ctorat: 30)
8. sukase nwajtëri irëjpë ti warë

   sukase

   sukase

   all

   adv

   nwajtëri

   nwajtë-ri

   dance-IPFV

   vi

   irëjpë

   irëjpë

   then

   adv

   ti

   ti

   HSY

   part

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   They were all dancing, then. / todos estaban bailando, después (ctorat: 39)
9. tichikimuru, peti warë patakasapë Yakucho pana

   tichikimuru

   t-ichikimu-ru

   3-knee-PERT

   n

   peti

   peti

   ?

    

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   patakasapë

   pata-ka-sapë

   village-VBZ.TR-PFV

   vt

   yakucho

   yakucho

   P._A.

   n

   pana

   pana

   DAT

   postp

   His knee, his leg went out towards Ayacucho. / su rodilla, su pierna, salió (llaga) hacia Ayacucho
10. irë wa chipëkë tapojtëja wejsapë, irë wa chipëkë tajne wëpëjse tëwï, sukase wïnïjsajkonton yawë

    irë

    irë

    3ANA.INAN

    dem

    wa

    wa

    thus

    part

    chipëkë

    chipëkë

    because

    part

    tapojtëja

    ta-pojtë-ja

    3P-want-NEG

    vt

    wejsapë

    wej-sapë

    COP-PST

    vi

    irë

    irë

    3ANA.INAN

    dem

    wa

    wa

    thus

    part

    chipëkë

    chipëkë

    because

    part

    tajne

    ta=jne

    3PRO=PL

    pn=part

    wëpëjse

    wë-pëj-se

    kill-PLUR-PST

    vt

    tëwï

    tëwï

    3PRO

    pn

    sukase

    sukase

    all

    adv

    wïnïjsajkonton

    wïnïj-saj=konton

    sleep-PFV=PL

    vi=part

    yawë

    yawë

    LOC

    postp

    That's why I didn't want it, that's why they killed them all when they were asleep. / por eso no lo quería, por eso ellos los mataron a todos mientras dormían