As ‘IPFV’:

1. wïrë yaruwakempïnirë wïrë senejkarï uyïwïj yaka sukuri, jwama

   wïrë

   wïrë

   1PRO

   pn

   yaruwakempïnirë

   yaruwa-∅-ke-m=pïnirë

   laugh-ACNNMLZ-PROP-NMLZ=NEG

   adv=part

   wïrë

   wïrë

   1PRO

   pn

   senejkarï

   s-enejka-rï

   DETRZ-watch-IPFV

   vi

   uyïwïj

   u=y-ïwïj-∅

   1=LK-house-PERT

   pn=n

   yaka

   yaka

   ALL

   postp

   sukuri

   sukuri

   silently

   adv

   jwama

   jwama

   ***

    

   I don’t laugh, I silently stay in my house. / yo no me río, yo me siento en mi casa calladita (convrisamaj: 21)
2. uyarë wïrë përemekïrï

   uyarë

   u=yarë

   1=alone

   pn=postp

   wïrë

   wïrë

   1PRO

   pn

   përemekïrï

   përemekï-rï

   talk-IPFV

   vi

   I just talk. / yo hablo sola (convrisamaj: 46)
3. aniki narëpe yakërë ejnë përemekïrï, ejnë pëkëpene, wanene

   aniki

   aniki

   who

   pn

   narëpe

   narëpe

   PART

   part

   yakërë

   y-akërë

   LK-with

   postp

   ejnë

   ejnë

   1+2PRO

   pn

   përemekïrï

   përemekï-rï

   talk-IPFV

   vi

   ejnë

   ejnë

   1+2PRO

   pn

   pëkëpene

   pëkëpene

   alone

   postp

   wanene

   wanene

   aunt

   n

   Who are we gonna talk to? We’re alone, aunt. / con quién será que vamos a hablar nosotros, nosotras estamos solas (convrisamaj: 47)
4. mërë warë mëyënëtojpano ka uyakërë mërë wepïrï

   mërë

   mërë

   MED.INAN

   dem

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   mëyënëtojpano

   më=yënë-tojpano

   2=eat(meat)-FUT.CONCL

   pn=vt

   ka

   ka

   ?

    

   uyakërë

   u=y-akërë

   1=LK-with

   pn=postp

   mërë

   mërë

   2PRO

   pn

   wepïrï

   wepï-rï

   come-IPFV

   vi

   So for you to eat you came with me? / así para tú comer tu viniste conmigo?
5. wepïrï makë

   wepïrï

   wepï-rï

   come-IPFV

   vi

   makë

   makë

   mom

   n

   My mother is coming. / viene mi mamá
6. uyarë wïrë wïnïkïrïjra

   uyarë

   u=yarë

   1=alone

   pn=postp

   wïrë

   wïrë

   1PRO

   pn

   wïnïkïrïjra

   wïnïkï-rï=jra

   sleep-IPFV=NEG

   vi=part

   I did not sleep apart. / yo no dormía aparte
7. sere yokïrï, irëjpë sukutaka yeni ana ya

   sere

   sere

   bitter_manioc

   n

   yokïrï

   yokï-rï

   eat(starch)-IPFV

   vt

   irëjpë

   irëjpë

   then

   adv

   sukutaka

   sukutaka

   yucuta

   n

   yeni

   yeni-∅

   drink-IPFV

   vt

   ana

   ana

   1+3PRO

   pn

   ya

   ya

   ERG

   postp

   We ate cassava, then we would drink yucuta. / comiendo casabe, después tomabamos yucuta (histanfo: 33)