As ‘with’:

1. aniki narëpe yakërë ejnë përemekïrï, ejnë pëkëpene, wanene

   aniki

   aniki

   who

   pn

   narëpe

   narëpe

   PART

   part

   yakërë

   y-akërë

   LK-with

   postp

   ejnë

   ejnë

   1+2PRO

   pn

   përemekïrï

   përemekï-rï

   talk-IPFV

   vi

   ejnë

   ejnë

   1+2PRO

   pn

   pëkëpene

   pëkëpene

   alone

   postp

   wanene

   wanene

   aunt

   n

   Who are we gonna talk to? We’re alone, aunt. / con quién será que vamos a hablar nosotros, nosotras estamos solas (convrisamaj: 47)
2. wïrë tëtojpe mëyakërë

   wïrë

   wïrë

   1PRO

   pn

   tëtojpe

   të-tojpe

   go-FUT

   vi

   mëyakërë

   më=y-akërë

   2=LK-with

   pn=postp
3. mërë warë mëyënëtojpano ka uyakërë mërë wepïrï

   mërë

   mërë

   MED.INAN

   dem

   warë

   wa=rë

   thus=EMP

   part=part

   mëyënëtojpano

   më=yënë-tojpano

   2=eat(meat)-FUT.CONCL

   pn=vt

   ka

   ka

   ?

    

   uyakërë

   u=y-akërë

   1=LK-with

   pn=postp

   mërë

   mërë

   2PRO

   pn

   wepïrï

   wepï-rï

   come-IPFV

   vi

   So for you to eat you came with me? / así para tú comer tu viniste conmigo?
4. ipakuri yakërë

   ipakuri

   i-paku-ri

   3-arrow_tip-PERT

   n

   yakërë

   y-akërë

   LK-with

   postp

   with his arrow. / con su flecha (histanfo: 11)
5. sukase ana këyetase pipi yakërë, ana këyetase intipijkë ana chawë

   sukase

   sukase

   all

   adv

   ana

   ana

   1+3PRO

   pn

   këyetase

   këye-ta-se

   big?-VBZ.INTR-PST

   vi

   pipi

   pipi

   younger_brother_of_woman

   n

   yakërë

   y-akërë

   LK-with

   postp

   ana

   ana

   1+3PRO

   pn

   këyetase

   këye-ta-se

   big?-VBZ.INTR-PST

   vi

   intipijkë

   intipijkë

   small

   adv

   ana

   ana

   1+3PRO

   pn

   chawë

   chawë

   LOC

   postp

   We grew up with my younger brother; we grew up when we were small. / con mi hermanito (histanfo: 20)
6. Rafa Perez pan yakërë

   rafa

   rafa

   R.

   n

   perez

   perez

   P.

   n

   pan

   pan

   FMR

   part

   yakërë

   y-akërë

   LK-with

   postp

   With the late Rafel Perez. / con el finado Rafel Pérez (histanfo: 38)
7. irëjpë, tëwï yakërë, ana këyatase

   irëjpë

   irëjpë

   then

   adv

   tëwï

   tëwï

   3PRO

   pn

   yakërë

   y-akërë

   LK-with

   postp

   ana

   ana

   1+3PRO

   pn

   këyatase

   këya-ta-se

   think-VBZ.INTR-PST

   vi

   Then we grew up with him. / despúes con él nos criamos (histanfo: 39)
8. ana këyatase tëwï yakërë

   ana

   ana

   1+3PRO

   pn

   këyatase

   këya-ta-se

   think-VBZ.INTR-PST

   vi

   tëwï

   tëwï

   3PRO

   pn

   yakërë

   y-akërë

   LK-with

   postp

   We grew up with him. / nos criamos con él (histanfo: 41)
9. ana padrastro yakërë

   ana

   ana

   1+3PRO

   pn

   padrastro

   padrastro-∅

   stepfather-PERT

   n

   yakërë

   y-akërë

   LK-with

   postp

   With our stepfather. / con nuestro padrastro (histanfo: 42)
10. tëwï waraijtokon yakërë, ana këyamase ta wejsapë

    tëwï

    tëwï

    3PRO

    pn

    waraijtokon

    waraijtokon

    man

    n

    yakërë

    y-akërë

    LK-with

    postp

    ana

    ana

    1+3PRO

    pn

    këyamase

    këya-ma-se

    think-CAUS-PST

    vt

    ta

    ta

    like

    part

    wejsapë

    wej-sapë

    COP-PST

    vi

    With that man, he raised us. / con ese hombre nos crio (histanfo: 47)
11. makë yakërë ma wejtane, tëijpë rë pïjkë ana yïwïtï

    makë

    makë

    mom

    n

    yakërë

    y-akërë

    LK-with

    postp

    ma

    ma

    RST

    part

    wejtane

    wej-tane

    COP-CNCS

    advl

    tëijpë

    tëijpë

    far

    adv

    rë

    rë

    EMP

    part

    pïjkë

    pïjkë

    DIM

    part

    ana

    ana

    1+3PRO

    pn

    yïwïtï

    y-ïwïtï-∅

    LK-house-PERT

    n

    Even though I was with my mom, our house was a bit far away. / aunque estaba con mi mamá, nuestra casa estaba un poquito lejos (histanfo: 52)
12. takërë ana wejsapë ïmparëjra

    takërë

    t-akërë

    3-with

    postp

    ana

    ana

    1+3PRO

    pn

    wejsapë

    wej-sapë

    COP-PST

    vi

    ïmparëjra

    ïmparë=jra

    already=NEG

    adv=part

    We were with him for a long time. / estuvimos mucho tiempo con él (histanfo: 48)